CƠ SỞ LÝ THUYẾT CỦA PHƯƠNG PHÁP PHƯƠNG SAI RỐI TRONG NGHIÊN CỨU DÒNG NHIỆT, ẨM, KHÍ CO2 VÀ CÁC ĐẶC TRƯNG KỸ THUẬT CỦA TRẠM QUAN TRẮC DÒNG NAM CÁT TIÊN

Tóm tắt

Biến đổi khí hậu (BĐKH) hiện nay đang là vấn đề quan tâm của toàn nhân loại. Một trong những nguyên nhân làm Trái Đất nóng dần lên là hiệu ứng nhà kính. Trên lục địa, thảm thực vật có vai trò quan trọng trong việc điều tiết các khí nhà kính. Để nghiên cứu xác định, đánh giá dòng nhiệt, hơi nước và khí CO2 trao đổi với khí quyển của các kiểu thảm thực vật khác nhau, một loạt trạm quan trắc dòng đã được các nhà khoa học thiết lập tại nhiều nơi trên thế giới và năm 1998 chính thức hình thành một mạng lưới gọi là FluxNet [9]. Về ý nghĩa khoa học, trạm quan trắc dòng cho phép nghiên cứu chi tiết chức năng điều tiết khí hậu của một hệ sinh thái. Về mặt thực tiễn, các số liệu thu được của mạng lưới quan trắc dòng là cơ sở để các chính phủ và tổ chức quốc tế hoạch định chính sách hành động ứng phó với BĐKH, trong đó có việc định giá rừng để chi trả cho các quốc gia có rừng theo Nghị định thư Kyoto.

Việt Nam là một quốc gia có tỷ lệ che phủ rừng cao, trong đó có nhiều rừng nguyên sinh với năng lực tích tụ cacbon lớn. Trong những năm gần đây việc xác định lượng cacbon tích tụ của các kiểu thảm thực vật được các nhà nghiên cứu trong nước thực hiện chủ yếu theo phương pháp chia ô rừng, lấy mẫu thực vật, phân tích cacbon [1]. Phương pháp này chỉ cho phép ước tính lượng cacbon của rừng trên một diện tích hẹp và tại một thời điểm nhất định. Tháp quan trắc dòng cho phép theo dõi liên tục, lâu dài động học các dòng nhiệt, ẩm và khí CO2 của diện tích rừng rộng lớn trong mối liên quan với các yếu tố sinh thái, khí hậu. Việc xây dựng các trạm nghiên cứu dòng tại các hệ sinh thái rừng ở nước ta là rất cần thiết. Trạm quan trắc dòng Nam Cát Tiên (NCT Flux) là trạm nghiên cứu dòng đầu tiên trên lãnh thổ Việt Nam do Trung tâm Nhiệt đới Việt - Nga xây dựng trong khuôn khổ đề tài hỗn hợp Việt - Nga E1.1. Bài báo giới thiệu nguyên lý của phương pháp phương sai rối trong quan trắc dòng và các đặc trưng kỹ thuật của trạm nghiên cứu dòng NCT Flux.