Tạp chí Khoa học và Công nghệ nhiệt đới

MỘT SỐ HỢP CHẤT PHENOLIC TỪ LÁ DỨA THƠM (PANDANUS AMARYLLIFOLIUS)

Mon, 30 Jun 2025 00:00:00 +0000

Bằng các phương pháp sắc ký, bốn hợp chất phenolic bao gồm vanillin (1), vanillic acid (2), p-hydroxybenzaldehyde (3) và methyl gallate (4) được phân lập từ lá dứa thơm (Pandanus amaryllifolius). Cấu trúc của các hợp chất được xác định dựa vào các dữ liệu phổ cộng hưởng từ hạt nhân (NMR) và khối phổ (MS). Đây là lần đầu tiên, các hợp chất này được phát hiện từ loài dứa thơm (Pandanus amaryllifolius).

SPECIES COMPOSITION AND DISTRIBUTION OF ACROPORA CORALS IN NHA TRANG BAY AND ADJACENT WATERS

Mon, 30 Jun 2025 00:00:00 +0000

Nha Trang Bay (Khanh Hoa, Vietnam) is widely recognized for its rich and diverse coral reef ecosystems, where Acropora corals play a foundational role in reef construction and ecological function. Nevertheless, these ecosystems are increasingly threatened by the combined effects of climate change and human-induced disturbances. This study shows the species composition and distribution of the coral genus Acropora in Nha Trang Bay and adjacent waters. A total of 10 sites were surveyed using SCUBA-based Reef Check methodology, focusing on coral identification through morphological and skeletal characteristics. The 29 species of Acropora recorded with significant species richness found at Hon Bac Island, Hon Chong–Dang Tat, and Dam Bay sites. However, degradation of the coral reef is also recorded at multiple sites, with Acropora species experiencing dramatic declines due to the global coral bleaching event of 2024. Despite these pressures, some areas like Dam Bay show potential for coral restoration. Among the surveyed sites, Hon Bac Island and the nearshore waters north of Hon Chong stand out as ecologically valuable areas due to their exceptional live coral cover and biodiversity. In particular, Dam Bay, a designated coral gene pool preservation site - plays a vital role in ongoing conservation efforts. In addition to providing baseline ecological data, the study offers key recommendations for conserving and restoring Acropora reefs in Nha Trang Bay, including the establishment of marine protected zones in biodiversity hotspots, implementation of targeted coral restoration programs, enhancement of long-term monitoring and early-warning systems, and promotion of science-based, community-supported conservation strategies in areas showing signs of natural recovery. The findings provide crucial baseline data for conservation planning, restoration strategies, and genetic resource preservation of Acropora in Southern Vietnam.

OPTIMIZATION OF CRISPR/CAS12A TRANS-CLEAVAGE REACTION FOR DETECTION OF THE STAPHYLOCOCCUS AUREUS NUCA GENE

Mon, 30 Jun 2025 00:00:00 +0000

Staphylococcus aureus (S. aureus) is the most prevalent pathogen within the staphylococcal group, classified as a gram-positive bacterium responsible for severe infections affecting the skin, bloodstream, organs, and gastrointestinal tract. Consequently, the development of early and accurate detection tools is a research priority. Recently, CRISPR/Cas technology, particularly Cas12a, has emerged as a promising diagnostic tool due to its ability to trans-cleave single-stranded DNA (ssDNA) following the specific cleavage of double-stranded DNA (dsDNA) targets. In this study, we optimized a CRISPR/Cas12a trans-cleavage reaction for detecting the nucA gene, a specific marker of S. aureus. To enhance enzyme activity, four crRNAs (crRNA1–4) were designed and tested, each exhibiting different effects on the reaction. However, a mixture of three crRNAs demonstrated higher efficiency than reactions using a single crRNA. Additionally, key reaction parameters, including enzyme concentration, additives, probe sequence, and incubation temperature, were systematically evaluated. The optimized reaction conditions included 6.25 nM LbCas12a combined with the mixture of three crRNAs (crRNA1–3) in a reaction containing 10 mM dithiothreitol (DTT) and 1 µM TA5C ssDNA FAM-BHQ1 probe. The assay was incubated at 39°C for 30 minutes, achieving a detection limit of 284.8 amol or 1.72 × 10⁸ copies of the nucA gene. Fluorescent signals were detectable under a standard UV transilluminator. This study provides valuable insights for the development of CRISPR-based diagnostic kits for S. aureus detection.

ĐÁNH GIÁ KHẢ NĂNG PHÁT HIỆN Neisseria meningitidis BẰNG PHƯƠNG PHÁP KHUẾCH ĐẠI ĐẲNG NHIỆT (LAMP)

Mon, 30 Jun 2025 00:00:00 +0000

Bệnh nhiễm trùng do não mô cầu là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do N. meningitidis gây ra, bệnh khó phát hiện trong giai đoạn sớm do có triệu chứng tương tự một số bệnh truyền nhiễm khác. PCR được xem là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán não mô cầu do có độ nhạy, độ đặc hiệu cao hơn so với phương pháp nuôi cấy. Nghiên cứu này chúng tôi đánh giá khả năng phát hiện N. meningitidis bằng phương pháp LAMP dựa trên trình tự gen ctrA. Kết quả cho thấy trên panel chủng chuẩn N. meningitidis nhóm huyết thanh A, B, C phương pháp LAMP có độ nhạy 100%, giới hạn phát hiện 100 CFU/ml. LAMP không phản ứng chéo với ADN các chủng vi khuẩn H. influenzae, S. pneumoniae, N. lactamica, S. aureus, M. tuberculosis. Kết quả thử nghiệm phát hiện N. meningitidis trên 155 mẫu dịch não tủy, mẫu máu và chủng N. meningitidis phân lập cho thấy bộ kit LAMP có độ nhạy, độ đặc hiệu 96,7% và 100% so với phương pháp realtime PCR. Hệ số kappa κ = 0.97 cho thấy hai phương pháp gần như tương đồng hoàn toàn. Kết quả thu được mở ra triển vọng sử dụng bộ kit LAMP dùng trong chẩn đoán, sàng lọc nhiễm não mô cầu ở tuyến y tế cơ sở.

ĐẶC ĐIỂM GEN MÃ HÓA KHÁNG NGUYÊN NadA, NHBA CÁC CHỦNG Neisseria meningitidis NHÓM HUYẾT THANH B PHÂN LẬP Ở VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 2014 - 2024

Mon, 30 Jun 2025 00:00:00 +0000

Bệnh nhiễm trùng do não mô cầu là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do N. meningitidis gây ra, bệnh tiến triển nhanh, có tỷ lệ tử vong cao nếu không điều trị kịp thời. Sử dụng vắc xin được xem là một trong những biện pháp hiệu quả nhất để phòng chống dịch bệnh do NMC. Do sự đa dạng cao các kháng nguyên trong thành phần vắc xin dự phòng NMC nhóm huyết thanh B, việc đánh giá mức độ bao phủ kháng nguyên trong vắc xin 4CMenB với kháng nguyên các chủng NMC nhóm huyết thanh B hết sức cần thiết. Nghiên cứu đặc điểm gen mã hóa cho kháng nguyên NadA, NHBA của chủng N. meningitidis nhóm huyết thanh B thu thập, phân lập giai đoạn 2014 - 2024 cho thấy tỉ lệ mang gen nadA là 27,9%. 100% thuộc variant 4/5, trong đó peptit 139,87 chiếm tỉ lệ lần lượt 66,7% và 33,3%. Trong số 83 trình tự gen nhba đã xác định 17 allele đã biết và 2 allele mới mã hóa cho 18 peptit. Allele 41 và peptit 16 chiếm tỉ lệ cao nhất lần lượt 61,4% và 55,4%. Có sự khác biệt về variant và peptit kháng nguyên NadA cũng như allele và peptit NHBA trên các chủng N. meningitidis nhóm huyết thanh B phân lập ở Việt Nam giai đoạn 2014 - 2024 so với kháng nguyên NadA và NHBA trong vắc xin 4CMenB

NGHIÊN CỨU XÁC ĐỊNH HÀM LƯỢNG TỐI ƯU CỦA BỘT SẮT VÀ THAN HOẠT TÍNH TRONG THÀNH PHẦN MIẾNG DÁN GIỮ ẤM ĐẢM BẢO HIỆU QUẢ TỎA NHIỆT VÀ AN TOÀN KHI SỬ DỤNG

Mon, 30 Jun 2025 00:00:00 +0000

Sự an toàn và hiệu quả sử dụng của miếng dán giữ ấm hóa học phụ thuộc vào hàm lượng bột sắt và than hoạt tính. Nghiên cứu này xác định hàm lượng tối ưu của bột sắt và than hoạt tính để nhiệt độ tỏa lớn nhất < 60oC và thời gian tỏa nhiệt lớn nhất. Bằng phương pháp thiết kế tổ hợp trung tâm (Central Composite Designs - CCD) kết hợp với phương pháp bề mặt đáp ứng (RSM), nghiên cứu đưa ra điều kiện tốt nhất để đạt được mục tiêu của thí nghiệm. Kết quả nghiên cứu cho thấy, mô hình thử nghiệm có độ tin cậy cao (p < 0,05). Các biến độc lập (hàm lượng bột sắt than hoạt tính) và các biến phụ thuộc (thời gian tỏa nhiệt hữu ích (Time) và nhiệt độ tỏa lớn nhất (Tmax)) có mối quan hệ tuyến tính thông qua phương trình bậc hai. Hàm lượng bột sắt và than hoạt tính tối ưu lần lượt là 33,37% và 14,22%, khi đó Time = 10 h và Tmax = 54,47oC. Khảo sát thực tế cho thấy sự chênh lệch không đáng kể với kết quả tính toán và cho thấy kết quả nghiên cứu phù hợp để xác định công thức miếng dán giữ ấm hóa học để đảm bảo hiệu quả tỏa nhiệt và an toàn khi sử dụng.

ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ ĐIỀU TRỊ BỆNH NHÂN MẤT NGỦ KHÔNG THỰC TỔN BẰNG LIỆU PHÁP OXY CAO ÁP PHỐI HỢP

Trần Thị Hằng, Nguyễn Phương Nam, Huỳnh Đăng Lộc — Mon, 30 Jun 2025 00:00:00 +0000

Nghiên cứu được thực hiện trên 70 bệnh nhân mất ngủ không thực tổn nhằm đánh giá hiệu quả điều trị của liệu pháp oxy cao áp (OXCA) kết hợp với thuốc so với chỉ điều trị thuốc thông thường. Sau khi được thăm khám, bệnh nhân được chia ngẫu nhiên thành 2 nhóm: nhóm đối chứng (ĐC) gồm 30 bệnh nhân được điều trị thuốc, nhóm nghiên cứu (NC) gồm 40 bệnh nhân được điều trị liệu pháp OXCA kết hợp với thuốc. Sau 30 ngày điều trị, ở nhóm NC 90% bệnh nhân có thời gian đi vào giấc ngủ < 30 min và có thời gian ngủ mỗi đêm ≥ 6 h, 97,5% bệnh nhân có số lần thức giấc sớm ≤ 1 lần/tuần, tổng điểm trung bình theo thang đánh giá chất lượng giấc ngủ giảm còn 3,65 ± 3,08 điểm cải thiện tốt hơn hẳn nhóm ĐC với tỷ lệ 43,3% bệnh nhân có thời gian đi vào giấc ngủ < 30 min, 33,3% bệnh nhân có thời gian ngủ mỗi đêm ≥ 6 h, 53,3% bệnh nhân có số lần thức giấc sớm ≤ 1 lần/tuần, tổng điểm trung bình theo thang đánh giá chất lượng giấc ngủ 11,10 ± 5,38 điểm, mức cải thiện có ý nghĩa thống kê (p < 0,05). Như vậy, sử dụng liệu pháp OXCA kết hợp với thuốc trong điều trị bệnh nhân mất ngủ không thực tổn có tác dụng làm giảm thời gian đi vào giấc ngủ, tăng thời gian ngủ mỗi đêm, giảm số lần thức dậy sớm từ đó cải thiện chất lượng giấc ngủ cho người bệnh.

NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIỮ NƯỚC, DINH DƯỠNG CỦA CÁT SAN HÔ BẰNG CHẾ PHẨM VI SINH VẬT SINH MÀNG NHẦY POLYSACCHARIDE VÀ VI SINH VẬT HỮU ÍCH CHỊU MẶN

Mon, 30 Jun 2025 00:00:00 +0000

Cát san hô tồn tại những đặc tính không thuận lợi cho cây trồng như pH tương đối cao khoảng 8-9, độ xốp thấp chỉ đạt 37-38%, có hàm lượng dinh dưỡng kém, khả năng giữ nước hạn chế với độ trữ ẩm đồng ruộng chỉ đạt 16-17%, hạn chế khả năng sinh trưởng và phát triển của rau xanh và cây trồng. Trong nghiên cứu này, hỗn hợp vi sinh vật sinh màng nhầy polysaccharide, vi sinh vật hữu ích và chất độn hữu cơ được sử dụng để cải tạo cát san hô, tăng khả năng giữ nước, đồng thời bổ sung nguồn dinh dưỡng cần thiết cho cây trồng. Kết quả cho thấy sau quá trình cải tạo, khả năng liên kết giữa các hạt cát được cải thiện rõ rệt. Diện tích bề mặt riêng của cát tăng lên 3,6 lần sau cải tạo, đồng thời xuất hiện nhiều lỗ xốp có kích thước 2-12 nm giúp giữ nước, giữ dinh dưỡng. Thành phần nước trong cát sau cải tạo cao nhất là 1,57% ở cát sau canh tác vụ 1, tăng 2,6 lần so với cát ban đầu, lượng chất hữu cơ, muối nitrat và hàm lượng khoáng chất cũng tăng lên đáng kể. Cát sau cải tạo cho năng suất rau cải tăng mạnh so với cát trước cải tạo, mồng tơi tăng gấp 4-5 lần so với cát trước cải tạo và đạt tương đương so với đất canh tác thường. Những kết quả này chứng minh rằng có thể cải tạo cát san hô thành đất canh tác có hiệu quả giữ nước và giữ dinh dưỡng tốt, góp phần quan trọng thúc đẩy sự phát triển của cây trồng.

EFFECT OF FLY ASH AND GRANULATED BLAST FURNACE SLAG ON THE PHYSICAL PROPERTIES OF GEOPOLYMER CONCRETE USE CORAL SAND AND SEAWATER

Le Hong Quan, Dong Van Kien, Tran Van Tuan, Nguyen Van Chi

Geopolymer concrete is an eco-friendly material that possesses properties comparable to those of traditional Portland cement concrete. This study aimed to explore how the ratio of fly ash to blast furnace slag impacts the mechanical properties of geopolymer concrete using coral sand and seawater. Fly ash and blast furnace slag were used as binders alongside alkaline activators such as liquid glass and sodium hydroxide solution. The characteristics were assessed based on measurements of bulk density, water absorption, workability, compressive strength, and flexural strength. The compressive and flexural strengths of the samples increased gradually with the rising ratio of fly ash to blast furnace slag. Moreover, no significant differences were observed when comparing geopolymer concrete's flexural and compressive strengths using coral sand and seawater with those using river sand and freshwater. On the other hand, the FTIR analysis results indicate that the characteristic Si-O-Si(Al) bond of the geopolymerization reaction in the wavenumber range 950 to 1005 cm-1 is present in both types of concrete, with no significant difference observed. These findings suggest that river sand and freshwater in geopolymer concrete production can replace coral sand and seawater for geopolymer concrete.

ASSESSMENT OF WATER ENVIRONMENT QUALITY IN HINH RIVER BASIN, PHU YEN PROVINCE

Mon, 30 Jun 2025 00:00:00 +0000

The Hinh River basin is one of the regions with abundant surface water resources in Phu Yen Province, encompassing a diverse system of rivers, streams, ponds, and reservoirs. The water quality of a river describes its biological and physicochemical characteristics. In this study, 22 water sampling points were monitored during the dry season. The water quality in the river basin was evaluated based on parameters such as pH, DO, COD, total nitrogen, total phosphorus, As, Cd, Pb, Cu, Zn, Hg, coliform, and E. coli at each specific location according to the QCVN 08:2023 standard and the VN_WQI index. The research results show that the VN_WQI ranges from 60 to 99, with 20 out of 22 monitoring locations having a VN_WQI value ≥ 76, indicating good to very good water quality that meets the requirements for irrigation and waterway transportation. Some points meet the water quality standards for domestic use after appropriate treatment. When assessing water quality by individual parameters, only the TSS parameter consistently reached level A, indicating good water quality at all sampling points. However, the results also indicate signs of localized pollution in the Hinh River basin at some monitoring locations based on the total nitrogen, COD, coliform, and E. coli parameters. The cause is waste from agricultural and livestock farming activities of people living along the Hinh River basin. This study provides additional data on surface water quality, serving as a basis for developing management measures, rational use, and protection of water quality in the Hinh River basin.

LENGTH-WEIGHT RELATIONSHIP AND CONDITIONAL FACTOR OF 16 IMPORTANT FISH SPECIES IN THE MEKONG DELTA, VIETNAM

Mon, 30 Jun 2025 00:00:00 +0000

The length-weight relationship (LWR) constitutes a fundamental analytical tool in ichthyological research, facilitating the assessment of growth dynamics, health status, and morphometric variations within fish communities. The present investigation was conducted to analyze the LWRs of economically and ecologically important fish species, which are predominantly exploited by small-scale fisheries within the Mekong Delta, Vietnam. Between January 2019 and March 2020, a total of 1,546 specimens, encompassing 16 species across 11 taxonomic families, were systematically collected. Morphometric data, specifically total length (TL) and body weight (W), were meticulously recorded for each individual, and sex was identified wherever feasible to enhance biological interpretation. The length-weight relationship was estimated using the equation W=a*TLb, where a and b represent species-specific constants. To enable statistical inference, a logarithmic transformation was applied, yielding a linear form: log(W) = log(a) + b*log(TL), which was subsequently analyzed using least-squares linear regression. All length-weight relationships deviations fell within the range of 2.72 to 3.28, of which eight species exhibited positive allometry (b > 3), seven species demonstrated negative allometry (b < 3), and one species showed isometric growth (b = 3). In addition, Fulton’s condition factor (K) was utilized as an indicator of fish health status. With the exception of two species from the genus Coilia, all estimated fish species showed comparatively high K-values, suggesting a generally favorable physiological condition among the studied fish populations. Collectively, these results highlight the overall health resilience and adaptive potential of fish communities inhabiting the dynamic aquatic habitats of the Mekong Delta.

CHECKLIST OF THE LARGE CENTIPEDES (CHILOPODA: SCOLOPENDROMORPHA) FROM LO GO - XA MAT NATIONAL PARK, TAY NINH PROVINCE, VIETNAM

Mon, 30 Jun 2025 00:00:00 +0000

A study on the large centipede fauna (Chilopoda: Scolopendromorpha) was conducted in Lo Go - Xa Mat National Park (Tay Ninh Province, southern Vietnam) through two field surveys in March and July 2024. The primary aim of the study was to provide a species checklist for the national park and to update taxonomic and distributional data of scolopendromorph centipedes in a tropical region that remains poorly explored. Specimens were collected using standard soil fauna sampling techniques, including quadrat digging, soil sieving, pitfall trapping, and random sampling along forest transects. All specimens were preserved in ethanol and examined morphologically under stereomicroscopes for taxonomic identification. A total of eleven species and subspecies belonging to five genera and three families within the order Scolopendromorpha were identified, including: Alluropus calcaratus, Cryptops (Cryptops) tahitianus, Cryptops (Paracryptops) indicus, Otostigmus aculeatus, Otostigmus multidens, Otostigmus politus, Otostigmus scaber, Scolopendra dehaani, Scolopendra gracillima sternostriata, Scolopendra morsitans, and Scolopendra subspinipes. Among these, nine species and subspecies represent new records for the area. Although Scolopendra morsitans had been previously reported from the park, it was not encountered in the present study. This study provides an updated checklist of scolopendromorph species in Lò Gò - Xa Mát National Park, together with details of the specimen collection sites and species distributions in Vietnam and globally. The results highlight the high species richness and ecological significance of the park for invertebrate conservation. Moreover, the findings contribute to the national taxonomic database and serve as a scientific basis for biodiversity monitoring, conservation planning, and ecological management in Vietnam.